Dotacja w ramach Programu Phare “Wzmocnienie polityki antydyskryminacyjnej”. Styczeń – wrzesień 2005 roku. Koordynacja Ewa Kozdraj, kierowniczka merytoryczna – Justyna Otwinowska.
Celem projektu było wypracowanie pozytywnego obrazu odmienności etnicznej w środowisku wiejsko- miejskim.
Chcieliśmy zapoznać młodzież z wielokulturową tradycją regionu, który przed II wojną światową zamieszkiwała zarówno ludność polska, żydowska, niemiecka, romska, jak i na mniejszą skalę ukraińska. Pamięć o tej ludności zachowało najstarsze pokolenie, z którymi młodzież przeprowadzała wywiady etnograficzne. Badania naukowe udowadniają, że w większości przypadków na terenach wiejskich panuje stereotypowe postrzeganie odmienności etnicznych. Chcieliśmy za pomocą wykładów, zwrócić uwagę młodzieży na ten negatywny fenomen i spróbować zaszczepić im pozytywny sposób postrzegania odmienności. Temu celowi również miało służyć przedstawienie prawo-człowieczego aspektu z jednej strony dyskryminacji, z drugiej – postaw antydyskryminacyjnych. Ponieważ stereotypy etniczne rodzą się na bazie nieznajomości odmiennych kultur, chcieliśmy za pomocą warsztatów i wykładów w połączeniu z pracą własną młodzieży poszerzyć ich wiedzę na ten temat. Najmocniejszy efekt chcieliśmy uzyskać przez umożliwienie młodzieży bezpośrednich kontaktów, zarówno z przedstawicielami tych grup etnicznych (Romowie, Żydzi, Ukraińcy, Niemcy), jak zdobyczami ich kultury poprzez, między innymi, zwiedzanie zabytków historycznych w Polsce i poza granicami naszego kraju, co przewidziano jako nagrodę w planowanym konkursie.
Do udziału w projekcie zaprosiliśmy osiem klas z kilku szkół, w efekcie dotarliśmy z działaniami do grupy ok. 240 uczniów i uczennic. Dodatkowo bezpośrednimi beneficjentami projektu byli dorośli mieszkający w Lubartowie i okolicznych wioskach, którzy zechcieli się podzielić swoimi wspomnieniami z młodzieżą przeprowadzającą wywiady etnograficzne.
Opis projektu
- Faza wstępna projektu – styczeń 2005 roku
Projekt rozpoczęliśmy od opracowania kwestionariusza do badań terenowych, dotyczącego wspomnień obecności na tym terenie innych, niż polskie, grup etnicznych, wykonanego przez etnografkę – kierowniczkę merytoryczną projektu z ramienia stowarzyszenia.
Następnie odbyły się konsultacje z dyrekcją i nauczycielami z czterech wybranych szkół z Lubartowa, Kamionki i Firleja.
Uczniowie i uczennice zostali zapoznani z metodą badań terenowych. Został rozdany w szkołach opracowany przez nas kwestionariusz do badań. - Badania terenowe – styczeń 2005 roku
Na badania terenowe przeznaczyliśmy dwa tygodnie, w trakcie których każdy z uczniów miał za zadanie przeprowadzenie dwóch wywiadów. W tej fazie projektu odpowiedzialność za prawidłowe wykonanie zadań przez uczniów ponosili nauczyciele – opiekunowie danej grupy. Badania terenowe zakończyły się zebraniem materiałów do dalszej analizy, służącej wykonaniu opracowania do celów edukacyjnych realizowanych w kolejnej fazie projektu. - Opracowanie materiałów szkoleniowych – luty 2005 roku
Opracowanie materiałów miało na celu uzmysłowienie uczniom cech wizerunku przedstawicieli grup obcych etnicznie charakterystycznych dla badanych terenów wiejskich. W ten sposób można było skonfrontować w opracowaniu materiał wyobrażeniowy z realnym opisem danej grupy etnicznej. Tak przygotowany materiał edukacyjny posłużył wykładom etnograficznym przewidzianym w następnej fazie projektu. - Wykłady etnograficzne i samodzielna praca uczniów – marzec 2005 roku
Były to wykłady dotyczące kultury zarówno materialnej jak i duchowej grup etnicznych zamieszkujących okoliczne tereny w okresie międzywojennym i obecnie (np. Romowie). Poruszany był też problem stereotypowego postrzegania obcych oraz prawo-człowieczy aspekt działań antydyskryminacyjnych.
Wykłady prowadzone były w blokach po cztery godziny lekcyjne w każdej klasie, w czterech szkołach czyli objęły 32 godziny lekcyjne. Wykłady poprowadziła kierowniczka merytoryczna projektu, która jest etnografką oraz absolwentką Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. Dając uczniom podstawę w postaci wykładów, zaprosiliśmy ich do dalszej samodzielnej pracy w oparciu o podręczniki etnograficzne. Dla każdej szkoły zakupiliśmy komplet niezbędnych podręczników, które wzbogaciły szkolne biblioteki. - Przygotowanie własnych prezentacji artystycznych – od kwietnia do czerwca 2005 roku
Po wykładach na początku kwietnia w poszczególnych klasach wyłonione zostały 5-7 osobowe zespoły, które zechciały wziąć udział w konkursie, dowolnie wybierając formę artystycznej ekspresji, spośród trzech proponowanych (widowisko obrzędowe, prezentacja muzyczna albo filmowa) oraz grupę etniczną, którą chcą zaprezentować Warsztaty, ćwiczenia prowadzili członkowie stowarzyszenia, a konsultantami etnicznymi byli: dla grupy ukraińskiej – Bogdan Bracha z Orkiestry Świętego Mikołaja, dla romskiej – Patryk Hoffman wywodzący się ze społeczności Romskiej oraz dla grupy żydowskiej – Marcin Skrzypek z Ośrodka Brama Grodzka – Teatr NN. - Przygotowania i przeprowadzenie konkursu – czerwiec 2005 roku
Ta faza realizacji projektu zorganizowana została jako święto, na które zostali zaproszeni uczniowie i uczennice, ich rodzice, kadra pedagogiczna, władze lokalne, media oraz jak najszersza publiczność. Impreza odbyła się 22 czerwca 2005 roku w Liceum Ogólnokształcącym w Lubartowie w sali Teatralnej. Konkurs oraz głosowanie i ogłoszenie wyników konkursu odbyło się w ciągu jednodniowej, kilkugodzinnej imprezy. Przewidziane zostały dwie nagrody główne:
I i II miejsce, ustanawiane poprzez głosowanie wybranego jury oraz specjalne wyróżnienie ustanowione przez prowadzące projekt stowarzyszenie. Rezerwując możliwość wyróżnienia wybranego przez nas zespołu chcieliśmy zapewnić sobie możliwość do wyrażenia własnych preferencji artystycznych. - Nagrody – lipiec, sierpień 2005 roku
Miejsce pierwsze w lipcu młodzież wyjedzie na wycieczkę przez Tarnów, Kraków do czeskiej Pragi, potem na kilka dni do osady romskiej w Tatrach. Drugie miejsce to ośmiodniowy wyjazd w sierpniu na Ukrainę. - Podsumowanie i ewaluacja – wrzesień 2005 roku
Ankiety ewaluacyjne rozdawane były w kilku turach: publiczności konkursu w trakcie jego trwania, uczniom i uczennicom biorącym udział w projekcie, lecz nie nagrodzonym – w czerwcu, zaś nagrodzonym w trakcie wycieczek. Ostatni miesiąc realizacji projektu przeznaczony został na wykonanie ewaluacji i dokumentacji audio-wizualnej projektu. Opracowana dokumentacja wydana była na płytach CD i rozdana wszystkim uczestnikom konkursu (ok. 100 sztuk).
